ჩვენ პლანეტაზე უამრავი ულამაზესი ადგილია, ამავდროულად მისტიური და უჩვეულო. არასდროს ვიცით, რას გვიმზადებს ბუნება. ხშირად მეცნიერებს უჭირთ ახსნან ესა თუ ის მოვლენა. თუმცა არსებობს ჩვეულებრივი ბუნებრივი მოვლენების ისეთი უჩვეულო სახეცვლილებები, რომლებიც დედამიწის მხოლოდ ერთ კონკრეტულ ადგილას ხდება დაკლასიკური მეცნიერული ახსნები აქ უძლურია. გთავაზობთ ამ უცნაური ადგილების ათეულს:
მექსიკაში, ჩიხუახუას უდაბნოს ქვეშ მდებარე კრისტალების გამოქვაბული სავსეა უზარმაზარი, 10 მეტრის სიგრძის სელენიტის (კალციუმის სულფიტის) კრისტალებით. მათ მილიონობით წელი უნდა დასჭირვებოდათ ამხელა ზომების მისაღწევად. საკვირველი კიდევ ის არის, რომ როგორც წესი, სხვა მინერალების მსგავსი ტიპის იდიომორფული კრისტალები იმტვრევიან და დიდ ზომებს ვერ აღწევენ. მიუხედავად ლამაზი სანახაობისა, ამ გამოქვაბულში ჩასვლა არ არის რეკომენდირებული, რადგან 90% სინოტივისა და მუდმივი 50 გრადუსიანი სიცხის გამო ადამიანი მაქსიმუმ ნახევარ საათში იღუპება.
ავსტრალიაში, შარკ ბეის სანაპიროზე ასეთ სურათს წააწყდებით. ერთი შეხედვით დიდი არაფერი – ბაქტერიების ცოცხალი კოლონიები – სტრომატოლიტები სხვაგანაც შეიძლება შეგვხვდეს. მაგრამ რა განცდა დაგეუფლებათ, როცა გაიგებთ, რომ ამ კოლონიის მაცხოვრებლები უძველესი ციანობაქტერიები არიან. ეს ბაქტერია ყველაზე „ხნიერი“ ცოცხალი ორგანიზმია ჩვენს პლანეტაზე. სხვა სიტყვებით, სწორედ ის იყო პირველი ცოცხალი ორგანიზმი, რომელიც ოდესღაც წარმოიქმნა დედამიწაზე.
თუ აფრიკაში გაემგზავრებით ამ ტბის სანახავად, ფრთხილად იყავით, წყალში თითის ჩაყოფაც არ დაგჭირდებათ, ისე მოკვდებით. კამერუნის, რუანდასა და კონგოს საზღვრების გადაკვეთაზე მდებარეობს სამი მკვდარი ტბა: ნიოსი, მონოუნი და კივუ. სამივე ყოფილი ვულკანის კრატერშია მოთავსებული და მათ ზემოთ და ირგვლივ ჰაერი სულისშემხუთველი ნახშირორჟანგითაა გაჯერებული. 1984 წელს მონუონი “ამოიფრქვა” და მისი ტოქსიური წყლისა და ნახშირორჟანგიანი ჰაერის ღრუბლისგან 37 ადამიანი დაიღუპა შორიახლოს მდებარე დასახლებაში.
„ჩრდილოეთის ციალი“ – ეს საოცარი სანახაობა შეგიძლიათ ნორვეგიაში ნახოთ. მას ასევე „ავრორას“ უწოდებენ. პოლარული ციალი ორივე ნახევარსფეროს მაღალი განედებისსარტყლის ზონებში აღინიშნება, რომელსაც დედამიწის მაგნიტური სარტყელი არტყამს გარსს ანუ ავრორალურ ოვალებში. პოლარული ციალი ჩვეულებრივ ვლინდება საზღვრებიდანჩრდილოეთით ან სამხრეთით უმეტესად საღამოობით.
“Great Blue Hole“ – მსოფლიოში ცნობილი დიდი ცისფერი ხვრელი, ტურისტებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე მიმზიდველი ადგილი, რომელიც ბელიზის ბარიერული რიფის შემადგენლობაში. ის ატლანტის ოკეანეში მდებარეობს. მისი სიგანეა 400 მეტრი, სიღრმე 145-160 მეტრი. “ცისფერი ხვრელის” წარმოქმნა დაკავშირებულია უკანასკნელ მეოთხეულგამყინვარებასთან, როდესაც ზღვის წყლის დონე დაბალი იყო. ორმო ცნობილი გახდა მას შემდეგ, რაც ფრანგმა მკვლევარმა ჟაკ-ივ კუსტომ დიდი ცისფერი ორმო დაივინგის წამყვანადგილად მოიხსენია. უმჯობესია ამ ადგილს ვუწოდოთ არა “ცისფერი ხვრელი”, არამედ “ცისფერი ოცნება”, რადგან ასეთი ადგილი მხოლოდ ოცნებებში და სიზმრებში შეიძლება არსებობდეს.
მწვანე სხივი მზის ჰორიზონტზე – ეს მომნუსხველი ოპტიკური ილუზია აღწერილი იყო „კარიბის ზღვის მეკობრეების“ მესამე ნაწილში. მისი ხილვა სინამდვილეშიც შესაძლებელია. ის ხდება იმ მომენტში, როდესაც მზე მთლიანად იმალება ზღვის ჰორიზონტით. ის რამდენიმე წამს გრძელდება, შესაძლებელია შუქი იყოს სხვა ფერიც – წითელი ან ლურჯი. ყველაფერი დამოკიდებულია ჰაერზე, რომელიც „პასუხისმგებელია“ ატმოსფერულ დისპერსიაზე.
ყინულის ყვავილები არქტიკაში – ამ ულამაზესი სანახაობის ხილვა შესაძლებელია მხოლოდ პორალური რგოლის რაიონში. მისი გამომწვევი მიზეზია ტემპერატურებს შორის განსხვავება. ზღვის წყალი ორთქლდება, მაგრამ კონდენსატის წვეთები თითქმის მყისიერად იყინება.
ორთქლის კოშკები ისლანდიაში – ორთქლის მკვრივი სვეტები ამოდის გეოთერმული წყაროებიდან. „კოშკების“ სიმაღლე 50 მეტრს აღწევს. პლანეტარული ნათების ფონზე ამ მოვლენას ჯადოსნური იერ აქვს.
წყალქვეშა ჩანჩქერი – მავრიკის კუნძულებზე ინდოეთის ოკეანეში Le Morne Brabant-ის სანაპიროსთან მდებარეობს. იქ მისულებს დაგხვდებათ გამაოგნებელი სანხაობა – წყალქვეშა ჩანჩქერი. მხოლოდ წყლის როლს ქვიშა ასრულებს, რომელიც რიფებიდან პირდაპირ ზღვის ფსკერში ეცემა.
ცისფერი ლავა – კავაჰ იჯენში, ინდონეზიის ვულკანური სისტემის ნაწილში მდებარეობს გოგირდმჟავას ჯადოსნურ ტბაში. ადგილობრივი მომუშავეები ხშირად ყოფენ აქ ჩირაღდნებს, როდესაც მოიპოვებენ გოგირდს.
მოამზადა: თამო ლომაშვილმა
